Polypodium vulgare

Ta ciekawa paproć o epifitycznym charakterze jest  dość popularna w naszej florze. Często rośnie na skałach, starych murach, spróchniałych pniach, w Dolinie Kościeliskiej można ją obserwować rosnącą na konarach starych drzew rosnących obok drogi. Jej wymagania co do ph gleby są dyskusyjne bo rośnie zarówno w lasach iglastych na kwaśnych glebach jak i na wapiennych skałach. W ogrodzie dobrze rośnie na półcienistych stanowiskach, w przepuszczalnej próchnicznej glebie.

Woodsia ilvensis

To nieczęsta paproć nasze rodzimej flory. W Polsce występuje na Dolnym Śląsku  oraz na jednym stanowisku w Pieninach. Ta skalna paproć dorasta do 30 cm i  związana jest ze skałami metamorficznymi. Rośnie w szczelinach skał na granitach, serpentynitach a w Pieninach na andezytach. Stanowiska zwykle w półcieniu lub wręcz na słońcu jeśli ma dostateczną wilgotność. Nie występuje na wapieniu i o tym należy pamiętać jeśli chcemy ja mieć w ogrodzie. 

Asplenium trichomanes

Asplenium trichomanes to jedna z ładniejszych paproci z tego gatunku. Jak każda z z rodzaju asplenium jest związana ze skałami w których szczelinach rośnie. Jej kępki sztywnych zielonych liści pięknie wyglądają na tle białych wapiennych skał. Jej liście dorastają do około 15 cm i są zimozielone. Dość łatwo pomylić ją z bardzo podobną lecz rzadziej występującą Asplenium viride. Powszechnie zasiedla skały w Pieninach czy Jurze Krakowsko  Częstochowskiej. W Tatrach w których powszechnie występuje Asplenium viride spotykamy ją sporadycznie. Często występuje razem i dzieli stanowiska  z Asplenium rutą murarią, Polypodium vulgare i Cystopteris fragilis.
Tu możemy zobaczyć jak wspólnie zasiedlają szczelinę skały.

Najłatwiej odróżnić obie paprocie po dwóch charakterystycznych cechach. Ogonek liściowy trichomanes jest ciemnobrązowy viride zaś zielony. Widać też wyraźne różnice w rozmieszczeniu zarodników.

Tak wyglądają jej naturalne stanowiska.

Asplenium ruta-muraria

Asplenium ruta- muraria to z rodzaju asplenium paproć najczęściej występująca w naszych kraju. Nazwy gatunkowa jest dość prosta do odszyfrowania pierwszy człon ruta wiąże się z kształtem odcinków liści, drugi człon  pochodzi z łaciny,  murus = mur, ściana. Zasiedla szczeliny starych murów i  skał wapiennych w których  przez lata zgromadziło się choć odrobinę ziemi. Czasami można spotkać ja w na takich stanowiskach nawet w miastach. Jej liście dorastają do około 15 cm i są zimozielone. Często zdarza się, że na skutek prażącego słońca z pozoru zasycha by po otrzymaniu odrobiny wilgoci ożyć.
Chcąc by rosła w naszym ogrodzie powinniśmy zapewnić jej pół cieniste stanowisko, dobrze zdrenowaną wapienną glebę. Źle znosi nadmiar wilgoci więc najlepiej sadzić na stanowisku o jak największym kącie pochylenia. Najlepiej prawie pionowo gdyż tak zwykle rośnie w naturze.

Asplenium septentrionale

Asplenium septentrionale - nazwa rodzajowa tej paproci pochodzi ze złożenia przedrostka a - tu: przeciw i greckiego słowa splen - śledziona. Roślinę bowiem stosowano przy schorzeniach śledziony. Nazwa gatunkowa  gatunkowa zaś ma swoje źródło w  łacińskim słowie septem-trienes = siedem wołów w jarzmie co z kolei oznacza gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy a w przenośni północ. 
    Ta dość ciekawa niewielka naskalna paproć z pozoru paproci nie przypomina. Jej liście niektórym przypominają kępkę trawy.  Ja obserwowałem ją w szczelinach skał granitowych, andezytowych i serpentynitowych.

Lubi raczej, w przeciwieństwie do większości paproci, widne miejsca a nawet słoneczne.  Chcąc uprawiać ją w ogrodzie powinniśmy zapewnić jej stanowisko stwarzające podobne warunki jak  te które ma naturze co nie jest łatwe.

Obserwacja naturalnych stanowisk jest najlepszą nauką do tego by zrozumieć jak powinny rosnąć różne rośliny, które chcemy mieć u siebie w ogrodzie. A sprawa z pozoru  jest tylko taka prosta.  Bo np. rośliny rosnące w piętrze alpejskim  mają poziom opadów około 2000 mm podczas gdy średnia dla reszty kraju to 500 a pokrywa śnieżna leży tak około 200 dni w roku, inna tez jest średnia temperatur. Paprocie rosnące w szczelinach skalnych w naturalnym środowisku mają zwykle zawsze tzw. "zimne stopy" to jest korzenie,  skały na których rosną są zwykle dużych rozmiarów i cześć ich znajduje się w ziemi, a więc nagrzewają się tylko powierzchniowo. Słoneczne miejsce w górach to nie to samo co słoneczne miejsce na nizinie. Paprocie rosnące w szczelinach skał granitowych, andezytowych czy serpenitowych rosną w ziemi, która została tam  przez lata nawiewana przez wiatr i która zawiera także rozłożoną materię organiczną. Ziemia ta posiada podobne ph i skład mineralny jak skała. Jeśli więc chcemy by paproć rosnąca w takich skałach rosła w naszym ogrodzie powinniśmy o tym pamiętać.  Same skały to więc nie wszystko i nie wystarczy, że serpentynitowe czy granitowe skały lub żwir  umieścimy w ogrodniczej ziemi.. Te uwarunkowania trzeba uwzględnić poszukując odpowiedniego stanowiska dla tej i innych  paproci skalnych w swoim ogrodzie.